Τη Μεταμόρφωση του Σωτήρος γιορτάζει σήμερα, Κυριακή 6 Αυγούστου, η Εκκλησία.
Την ημέρα αυτήν έγιναν τα εγκαίνια του ομώνυμου ναού που ίδρυσε στο Θαβώρ η Αγία Ελένη, μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου.
Σήμερα λέμε «χρόνια πολλά» στον Σωτήρη, την Σωτηρία, την Ευμορφία και την Μόρφω.
Όπως αναφέρεται στην Καινή Διαθήκη (Ματθαίου ιζ’ 1-13, Μάρκου θ’ 2-12, Λουκά θ’ 28-36), ο Χριστός πήρε μαζί του τους μαθητές του Πέτρο, Ιάκωβο και Ιωάννη και ανέβηκαν μαζί στο βουνό Θαβώρ της Γαλιλαίας, για να προσευχηθούν.
Οι τρεις μαθητές Του, κουρασμένοι, κάθισαν να ξεκουραστούν και έπεσαν σε βαθύ ύπνο. Όταν ξύπνησαν, αντίκρισαν ένα απροσδόκητο και εξαίσιο θέαμα.
Το πρόσωπο του Κυρίου άστραφτε σαν τον ήλιο και τα φορέματά του ήταν λευκά σαν το χιόνι. Τον περιστοίχιζαν και συνομιλούσαν μαζί Του δύο άνδρες, ο Μωυσής και ο Ηλίας, δύο από τους προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης.
Στη συνέχεια τους κάλυψε νέφος και ακούστηκε μια φωνή από τον ουρανό να αναφέρει: «Οὗτος ἐστὶν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός· αὐτοῦ ἀκούετε», δηλαδή «Αυτός είναι ο γιος μου, να τον ακούτε».
Μέχρι τον 4ο αιώνα η Μεταμόρφωση του Χριστού εορταζόταν πριν από το Πάσχα, αλλά από την ημέρα των εγκαινίων του ναού της Μεταμορφώσεως επικράτησε ο εορτασμός του γεγονότος να γίνεται στις 6 Αυγούστου.
Γιατί τρώμε ψάρι και πηγαίνουμε σταφύλια στην εκκλησία
Aπό 1η Αυγούστου μέχρι και 14η Αυγούστου νηστεύουμε προς τιμήν της Υπεραγίας Θεοτόκου. Η νηστεία είναι αυστηρή και καταλύεται μόνο στις 6 Αυγούστου, της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Έτσι, σήμερα επιτρέπεται η ιχθυοφαγία.
Την ίδια ημέρα, στις αγροτικές περιοχές συνηθίζεται να προσκομίζονται στις εκκλησίες για να ευλογηθούν με ειδική ευχή τα πρώτα σταφύλια της χρονιάς, τα οποία στη συνέχεια διανέμονται στο εκκλησίασμα.
Σε ορισμένους μάλιστα τόπους προσφέρουν στον ναό το πρώτο λάδι της χρονιάς, για να ευλογηθεί, ώστε η ευλογία να επεκταθεί και στην υπόλοιπη παραγωγή.
Πρόκειται για το αρχαίο έθιμο των απαρχών, της προσφοράς δηλαδή των πρώτων καρπών στον Θεό, μια μορφή αναίμακτης τελετουργικής θυσιαστικής προσφοράς, που πέρασε και στον χριστιανισμό.
Ο λαϊκός άνθρωπος, προσκομίζοντας για ευλογία τις απαρχές των καρπών και των γεννημάτων του, αναθέτει ουσιαστικά την ελπίδα της επιβίωσής του στον Θεό, από τον οποίο ζητά ευλαβικά να συνεργήσει, για να επιτύχει η σοδειά.
Ήδη στους Αποστολικούς Κανόνες επιτρέπεται η προσαγωγή στον ναό σταφυλιών. Ο Θεόδωρος Βαλσαμών ερμηνεύει την εξαίρεση αυτή των σταφυλιών από το ότι το κρασί, που προέρχεται από αυτά, χρησιμοποιείται για την παρασκευή της Θείας Κοινωνίας.
Έτσι, στην Λέσβο τα ευλογημένα σταφύλια μοιράζονται και τρώγονται μαζί με το αντίδωρο ενώ στον Μοσχοπόταμο της Πιερίας αφήνουν το πρώτο τσαμπί του τρύγου σε κάποιο εικόνισμα του ναού, για να πάει καλά η σοδειά.
