Το 1645 ξέσπασε ο 5ος βενετοτουρκικός πόλεμος ή γνωστότερος και ως πόλεμος της Κρήτης.
Στις 10 Ιουλίου του 1651 σε μια πολύ σημαντική ναυμαχία μεταξύ της Πάρου και της Ναξου, οι Βενετοί κατέστρεψαν τον τουρκικό στόλο. Η ναυμαχία αυτή ονομάστηκε «ναυμαχία του Δρυού» γιατί ξεκίνησε όταν κάποια τουρκικά πλοία προσέγγισαν τον Δρυό της Πάρου για να εφοδιαστούν με νερό και δέχτηκαν την επίθεση των Βενετών.
Σε αυτό το σημείο πρέπει να πούμε ότι Δρυός ανέκαθεν χρησιμοποιούνταν ως λιμάνι ανεφοδιασμού των πλοίων, καθώς η περιοχή όπως και σήμερα ήταν από τις λίγες που είχαν απόθεμα σε νερό. Επίσης παλαιότερα (όπως και μεταγενέστερα) το λιμάνι χρησιμοποιείτο από τους Ενετούς και τους Τούρκους ως βάση για τη συλλογή των φόρων που αντιστοιχούσε σε κάθε νησί των κυκλάδων.
Επικεφαλής των Βενετών ήταν ο Αλβίζε Μοτσενίγος με υπαρχηγό τον Μάρκο Μολίνο και τρίτο σε ιεραρχία τον Φραγκίσκο Μοροζίνι (μακρινό συγγενή των Μαυρογένηδων).
Από την άλλη επικεφαλής των Τούρκων ήταν ο Καπουδάν Πασάς που ουσιαστικά αποτελούσε τον αρχιναύαρχο όλου του οθωμανικού στόλου στο Αιγαίο, και ο αποστάτης Μουσταφά.
Οι Βενετοί είχαν 28 καράβια, 24 γαλέρες και 6 πλοιάρια, ενώ οι Τούρκοι 55 καράβια, 53 γαλέρες και 6 μαούνες.
Αποκορύφωμα της σύρραξης ήταν η μάχη του Φραγκίσκου Μοροζίνη, που πάλεψε με γενναιότητα και βύθισε δεκάδες πλοία. Το πλήρωμά του δε, ήταν το πιο αξιόμαχο καθώς ο Μοροζίνης τους είχε τάξει την λεία των Τούρκων ως δώρο. Άλλωστε εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν τράπεζες και οι Τούρκοι είτε έθαβαν τους θησαυρούς τους, είτε τον έφεραν μαζί τους στα αμπάρια των πλοίων.
Μάλιστα μετά το πέρας της μάχης αιχμαλωτίστηκε ο κυβερνήτης των Τούρκων Μουσταφά. Τελικά του χαρίστηκε η ζωή, γιατί θεωρήθηκε ότι οι προδότες δεν αξίζουν έναν τιμητικό θάνατο, αλλά μία ζωή στη φυλακή.
Την επόμενη μέρα οι Βενετοί κάνοντας λογαριασμό, βρέθηκαν να έχουν κατακτήσει μια μαούνα και έντεκα καράβια. Πέντε καράβια των Τούρκων κάηκαν, 1500 Οθωμανοί αιχμαλωτίστηκαν, ενώ πολλοί ενετοί σκλάβοι απελευθερώθηκαν. Αντίθετα οι νικητές είχαν ελάχιστες απώλειες.
Αρκετοί Τούρκοι ( πάνω από τρεις χιλιάδες) διέφυγαν στο νησί της Νάξου όπου αποβίβασε τις δυνάμεις του ο Τζουζέπε Μοροζίνης για να τους καταδιώξει. Τελικά οι εναπομείναντες Τούρκοι παραδόθηκαν μέσα σε λίγες μέρες.
Πηγή: Γεώργιος Αντ. Καπαρός, περιοδικό Φλέα ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ΝΑΞΟΥ «ΑΡΣόΣ»
