Η τελευταία ουσιαστική προσπάθεια μεταρρύθμισης στη τοπική αυτοδιοίκηση έγινε το 2010 με τον «Καλλικράτη» , που συνέπεσε χρονικά με την περίοδο των μνημονίων και την έναρξη πολιτικών δημοσιονομικής σταθερότητας , δυσχεραίνοντας την εφαρμογή του.
Μέχρι τότε αργά , αλλά σταθερά , βελτιώνονταν το πλαίσιο λειτουργίας των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Έπειτα είχαμε τον «Κλεισθένη» που επρόκειτο για « πρόχειρη προσπάθεια » μεταρρύθμισης , από μία κυβέρνηση που αντιλαμβανόταν ότι δεν έχει εκλογική απήχηση στον θεσμό.
Η αλήθεια είναι ότι είχε κάποια ψήγματα δημοκρατικότητας , χωρίς όμως την τόλμη για μεγάλες αλλαγές στην «απαγκίστρωση» της τοπικής αυτοδιοίκησης από την κεντρική εξουσία.
Το πρώτο βήμα για την μεγάλη μεταρρύθμιση τις περισσότερες φορές πρέπει να είναι αργό , προσεκτικό , μελετημένο και το δεύτερο … ριζοσπαστικό.
Κατόπιν ήλθε η επόμενη κυβέρνηση που γνωρίζοντας την δύναμη της και στους δύο βαθμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης , το «πήγε » στο άλλο άκρο , δίνοντας απόλυτη εξουσία ακόμη και σε δημάρχους που εκλέχτηκαν με 15 και 20 τα εκατό.
Μάλιστα είναι απορίας άξιο ότι οι αντιδράσεις του πολιτικού κόσμου , πλην ελαχίστων εξαιρέσεων , ήταν «χαλαρή» τότε , σε νομοθετικές ενέργειες που αντίκεινται στο σύνταγμα και στη δημοκρατική ηθική.
Δεν είναι δυνατόν με άλλο σύστημα να διενεργούνται οι εκλογές και άλλο , τελείως διαφορετικό και με άλλα κέντρα εξουσίας , να εφαρμόζεται στην συνέχεια.
Γιατί κάναμε αυτό τον εκτεταμένο πρόλογο ;
Πρώτον για να αναδείξουμε τον ευκαιριακό τρόπο αντιμετώπισης των Δήμων αλλά και των Περιφερειών από την κεντρική εξουσία , την δυσκολότατη περίοδο των δέκα μνημονιακών ετών.
Και δεύτερον για να αντιληφθούμε όλοι ότι το σύστημα ήταν πάντα δημαρχοκεντρικό και σήμερα , είναι ακόμη περισσότερο.
Ο δήμαρχος είναι ο εκτελεστής των αποφάσεων όλων των οργάνων και των επιτροπών και αυτός επιλέγει τον χρόνο και τον τρόπο υλοποίησης των , με την τακτική των καθυστερήσεων και της επίκλησης άλλων προτεραιοτήτων, ακόμη και της μη υλοποίησης των.
Ο δήμαρχος δίνει εντολές στις υπηρεσίες και ούτω καθεξής.
Ο λεγόμενος «δημαρχοκεντρισμός» ταυτόχρονα με την απουσία ισχυρών θεσμικών αντιστάσεων ουσιαστικά δημιουργούν «καταστάσεις μοναρχίας».
Τυπικά, ο δήμαρχος είναι το βασικό εκτελεστικό όργανο, παράλληλα όμως είναι και ο επικεφαλής της πλειοψηφίας στο συμβούλιο, καθώς και ο προϊστάμενος των υπηρεσιών και του προσωπικού του δήμου.
Με τις τελευταίες νομοθετικές ρυθμίσεις φτάσαμε στο αντιδημοκρατικό σημείο ο δήμαρχος να ορίζει την πλειοψηφία των διοικητικών συμβουλίων των νομικών προσώπων και το δημοτικό συμβούλιο να είναι ανήμπορο και αδύναμο σε οτιδήποτε άλλο , εκτός της βουλήσεως του δημάρχου.
Σήμερα άλλωστε έχει υποβαθμιστεί σημαντικά ο ρόλος του δημοτικού συμβουλίου και έχει αναβαθμιστεί η οικονομική επιτροπή , που ουσιαστικά είναι και το κυρίαρχο όργανο των Δήμων.
Εκεί ο δήμαρχος ορίζει τα πέντε από τα επτά μέλη , που σημαίνει ότι αν επιλέξει τα κατάλληλα (πειθήνια και πιστά του) πρόσωπα ελέγχει σχεδόν τα πάντα.
Και αυτό κάνει φυσικά στέλνοντας τους «πιο επικίνδυνους » στην άλλη επιτροπή της ποιότητας ζωής που έχει ελάχιστη δύναμη.
Και τίθενται τα ερωτήματα ;
Είναι αυτό Δημοκρατία , υπάρχει έλεγχος και ασφαλιστικές δικλείδες , πηγαίνουμε εμπρός η πίσω ;
Το μεγάλο ερώτημα είναι βέβαια , γιατί συμβαίνει αυτό ;
Δεν θα ήταν προς το συμφέρον όλων η λειτουργία διοικητικά και οικονομικά της τοπικής αυτοδιοίκησης να ήταν αυτόνομη όπως ρητά προβλέπει το σύνταγμα και το κανονιστικό πλαίσιο δημοκρατικότερο , με την ελάχιστη διασφάλιση κυβερνησιμότητας.
Όμως και οι κυβερνήσεις και οι δημοτικές αρχές βολεύονται από αυτή την κατάσταση σε πλήρη δυσαρμονία με το συμφέρον του κάθε τόπου.
Το χειρότερο όμως όλων είναι ότι μας δουλεύουν « ψιλό γαζί » όταν μιλάνε για συναίνεση και για συνεργασίες για το « καλό του τόπου ».
Αυτά αποδεικνύονται στην πράξη και στα δύσκολα φάνηκε ολοκάθαρα ότι οι πλειοψηφίες , είτε κυβερνητικές , είτε δημαρχιακές , λειτουργούν αυτόνομα και αντιδημοκρατικά.
Φαίνεται ότι τα κάθε λογής και υφής « συμφέροντα » , μικρά η μεγάλα , τοπικά η κεντρικά , είναι διαφορετικά και αντικρουόμενα , με τις εξουσίες τοποθετημένες από την μια μεριά και την συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών από την άλλη.
Το « όλοι μαζί » γίνεται κενό γράμμα.
Ενδεικτικό και αποδεικτικό στοιχείο , που δεν επιδέχεται αμφισβήτηση , είναι το γεγονός ότι η αρχική νομοθετική ρύθμιση δεν προέβλεπε κανένα ( ναι , κανένα) μέλος της αντιπολίτευσης στα συμβούλια των σχολικών επιτροπών.
Εκεί λοιπόν δόθηκε η ευκαιρία και χωρίς ιδιαίτερο κόστος , να επιδείξει ο δήμαρχος κλίμα συναίνεσης.
Δε το έκανε.
Δεν θα «κόστιζε τίποτα » ένας της αντιπολίτευσης στους εννέα , θα ήταν όμως μια διαφορετική φωνή και « δυναμική ».
Κι αυτό δεν άρεσε φαίνεται.
Ευτυχώς κατάλαβε την γκάφα του ο υπουργός και άλλαξε τον νόμο.
Οι προθέσεις όμως και του υπουργού και του δημάρχου φάνηκαν στην αρχή.
Μεταγενέστερο δε , επίσης χαρακτηριστικό , παράδειγμα είναι ο αποκλεισμός της αντιπολίτευσης από «ουσιαστική» επιτροπή με τον ορισμό των μελών με τους αναπληρωματικούς τους αποκλειστικά από την πλειοψηφία .
Καταλήγοντας λοιπόν λέμε ότι η συναίνεση , η συνεργασία και το όλοι μαζί ακούγονται ωραία .
Αλλά η δημοκρατικότητα του καθενός και η διάθεση για συνθέσεις και συγκλίσεις φαίνεται στις πράξεις .
Όταν πάρεις την εξουσία τελειώνουν όλα.
«Αρχή άνδρα δείκνυσι» διεκήρυτταν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι.
Και όπως έλεγε και ο λόρδος Άκτον φιλελεύθερος πολιτικός και ιστορικός του 19ου αιώνα , «Η εξουσία διαφθείρει, και η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα» .
ΥΓ-1 Αυτό το άρθρο γράφτηκε αρχές του 2020.
Δύο χρόνια μετά η απόφαση του Γ΄ τμήματος του Συμβουλίου Της Επικρατείας μας δικαιώνει.
Ο νόμος είναι αντισυνταγματικός …
Έπεται η συνέχεια στην ολομέλεια…
ΥΓ-2 Και η ολομέλεια έκρινε τον νόμο αντισυνταγματικό !!!
Είναι η «σχέση» των κυβερνώντων με την Δημοκρατία…
