Η Πάρος, όπως και οι Κυκλάδες γενικότερα, βρίσκεται σήμερα σε ένα πολύ κρίσιμο σταυροδρόμι της ιστορίας της. Το ήδη επιβαρυμένο από την εκτεταμένη δόμηση περιβάλλον της και οι έντονα πιεζόμενοι από τη μεγέθυνση φυσικοί πόροι της κινδυνεύουν να βρεθούν σε μια κατάσταση σοβαρής διατάραξης της ισορροπίας τους, πράγμα που σε συνδυασμό με την απουσία ενός οργανωμένου σχεδίου διαχείρισης και ανάπτυξης τόσο σε κεντρικό όσο και σε τοπικό επίπεδο απειλεί να την οδηγήσει σε μια οριστική απώλεια της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας της και ενδεχομένως σε μια οδυνηρή αναστροφή της οικονομικής της ανάπτυξης.
Τα μηνύματα των καιρών είναι αντιφατικά. Από τη μια πλευρά υπάρχουν η κυριαρχία της ελεύθερης αγοράς στο χώρο του real estate που σε συνδυασμό με ένα προβληματικό πλαίσιο έκδοσης αδειών και ελέγχου οδηγεί σε μια εξαιρετικά εκτεταμένη οικοδόμηση, η ασκούμενη πίεση για χαλάρωση των περιορισμών της εκτός σχεδίου δόμησης, η παράλογη πολιτική ενίσχυσης των λεγόμενων στρατηγικών επενδύσεων σε κορεσμένες τουριστικά περιοχές, η καθυστέρηση του κεντρικού κράτους στην θέσπιση ενός πλαισίου που θα ενισχύει τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη και στη λήψη μέτρων στην κατεύθυνση αυτή και επιπλέον η αδυναμία μέχρι σήμερα των δημοτικών αρχών να αρθρώσουν και πολύ περισσότερο να εφαρμόσουν πολιτικές ρύθμισης και διαχείρισης των προβλημάτων αυτής της εκτός ελέγχου ανάπτυξης.
Από την άλλη πλευρά αναπτύσσεται για πρώτη φορά ένα τόσο ισχυρό και ποικίλης προέλευσης κίνημα σε πολλά νησιά των Κυκλάδων, και με ιδιαίτερη δυναμική και στην Πάρο, που προβάλλει με συγκροτημένο λόγο την ανάγκη για ένα διαφορετικό πρότυπο ανάπτυξης, για έλεγχο και ρύθμιση στους βασικούς τομείς εκδήλωσης της σημερινής μεγέθυνσης και για τη λήψη άμεσων μέτρων αναστροφής της πορείας των νησιών. Το κίνημα αυτό συμπορεύεται με τις σημαντικές δράσεις πολλών άλλων οργανώσεων σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, που διαπνέονται από τις ίδιες ανησυχίες και αρχές για την προστασία της φυσιογνωμίας των απειλούμενων τόπων ως όρο της αξιοπρεπούς επιβίωσής τους. Υπάρχει τέλος η πρόσφατη εκλογή σε Δήμους των Κυκλάδων, μεταξύ αυτών και στην Πάρο, νέων Δημοτικών Αρχών, που δείχνουν να συνειδητοποιούν το μέγεθος των προβλημάτων και επαγγέλονται σχέδια παρεμβάσεων για αλλαγές προς την κατεύθυνση της ρύθμισης και της προστασίας.
Σε αυτή τη συγκυρία φορείς της Πάρου με μακρά ιστορία παρεμβάσεων στα αναπτυξιακά ζητήματα του νησιού αποφάσισαν τη διοργάνωση μιας διημερίδας στις 13 και 14 Απριλίου 2024 με τίτλο «Στρατηγικές μετάβασης σε ένα διαφορετικό πρότυπο ανάπτυξης στην Πάρο και τις Κυκλάδες». Σκοπός μας είναι να προχωρήσουμε με τη βοήθεια εξειδικευμένων επιστημόνων και ανθρώπων με γνώση του χώρου πέρα από τις γενικές διαπιστώσεις και κατευθύνσεις που χαρακτηρίζουν τις περισσότερες μέχρι σήμερα προσπάθειες στη χάραξη ενός συγκεκριμένου οδικού χάρτη μετάβασης προς ένα αναπτυξιακό πρότυπο που θα εξισορροπήσει την οικονομική ανάπτυξη με την προστασία του περιβάλλοντος και της φυσιογνωμίας και την κοινωνική συνοχή.
Η διημερίδα διαρθρώνεται σε τέσσερις ενότητες που θίγουν αντίστοιχα μείζονος σημασίας θέματα των νησιών. Η πρώτη ενότητα αφορά τη μετάβαση από την άναρχη τουριστική ανάπτυξη προς ένα μοντέλο αειφορικής διαχείρισης, η δεύτερη τη μετάβαση προς ένα καθεστώς ελέγχου της δόμησης και σεβασμού του περιβάλλοντος, η τρίτη τη μετάβαση προς τη βιώσιμη διαχείριση των πόρων και η τέταρτη τον προσδιορισμό της ανάπτυξης με συμπερίληψη των παραμέτρων της φέρουσας ικανότητας. Σε όλες αυτές τις ενότητες θα επιχειρήσουμε με τη βοήθεια ειδικών επιστημόνων, δημόσιων λειτουργών και καταξιωμένων επαγγελματιών και με την παρουσίαση παραδειγμάτων από άλλες περιοχές να αναδείξουμε τις καλές πρακτικές και τους κινδύνους που ενυπάρχουν σε αυτές τις διαδρομές μετάβασης.
Η διημερίδα διοργανώνεται με την ενεργό υποστήριξη του Δήμου Πάρου. Ευελπιστούμε ότι στο τέλος της θα έχουμε τη δυνατότητα να παραδώσουμε τόσο στους φορείς της κεντρικής και τοπικής εξουσίας όσο και σε αυτούς της κοινωνίας των πολιτών κάποια χρήσιμα εργαλεία για την πορεία προς ένα διαφορετικό μέλλον στην Πάρο και τις Κυκλάδες.
Οι φορείς διοργάνωσης της διημερίδας:
- Αρχίλοχος Πολιτιστικός Σύλλογος
- Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης – Αποχέτευσης Πάρου
- Ένωση Ξενοδόχων Πάρου – Αντιπάρου
- Ομοσπονδία Παριανών Συλλόγων
- Φίλοι της Πάρου και Αντιπάρου
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Σάββατο, 13 Απριλίου
09:00 Προσέλευση
09:30 Εισαγωγή
09:40 Χαιρετισμοί
Πρώτη ενότητα – Τουρισμός και βιώσιμη ανάπτυξη προορισμών
10:00 Ο τουρισμός στην Πάρο είναι βιώσιμος; Μεταξύ υπερτουρισμού και υπέρβασης της φέρουσας ικανότητας
Γιάννης Σπιλάνης, Καθηγητής του Τομέα Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
10:15 Βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη: μονόδρομος, δεδομένα , προτάσεις
Πάρις Τσάρτας, Καθηγητής Τουριστικής Ανάπτυξης στο Τμήμα Οικονομίας και Βιώσιμης Ανάπτυξης, Χαροκοπείου Πανεπιστημίου
10:30 Τουρισμός: Ένα μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης. Τι σημαίνει στην πράξη;
Μύρων Φλουρής, Γενικός Γραμματέας Υπουργείου Τουρισμού
10:45 Ολιστική προσέγγιση για πιο βιώσιμους προορισμούς
Γιάννης Χατζής , Πρόεδρος Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων (ΠΟΞ)
11:00 Τα προγράμματα του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος
Αγνή Χριστίδου, Διευθύντρια Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΞΕΕ)
11:15 Ένα νέο μοντέλο βιώσιμου τουρισμού για τα νησιά
Ελένη Μαριάνου, Γενικός Γραμματέας CPMR (Conference of Peripheral Maritime Regions)
11:30 Ερωτήσεις – Τοποθετήσεις
12:00 Διάλειμμα
12:15 Η φέρουσα ικανότητα στην επιστήμη της οικολογίας και στη νομική επιστήμη
Γιώργος Χριστοφορίδης, Επιμελητήριο Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητας
12:30 Η φέρουσα ικανότητα με την οπτική του ΣτΕ
Κωνσταντίνος Καρατσώλης, Δικηγόρος
12:45 Φέρουσα Ικανότητα και Τουρισμός: Σύγχρονες μεθοδολογίες και εφαρμογές
Μαίρη Τζιράκη, Χωροτάκτης-Πολεοδόμος, Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού
13:00 Η περίπτωση της Σαντορίνης
Νίκος Ζώρζος, Δήμαρχος Σαντορίνης
13:15 Σύρος: Βιώσιμος τουρισμός
Χρηστιάννα Πάπιτση, Αντιδήμαρχος Τουρισμού Ερμούπολης
13:45 Προτάσεις για την μετάβαση της Πάρου σε ένα πιο βιώσιμο τουριστικό μοντέλο
Γιάννης Σπιλάνης, Καθηγητής του Τομέα Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
14:00 Ερωτήσεις – Τοποθετήσεις
14:15 – 15:15 Στρογγυλή τράπεζα: Ο οδικός χάρτης της μετάβασης
15:15 – 17:15 ΔΙΑΚΟΠΗ
Δεύτερη ενότητα – Δόμηση: προς ένα καθεστώς ελέγχου και σεβασμού
17:15 Στατιστικά στοιχεία από την Υπηρεσία Δόμησης Πάρου
Σίμος Βαρριάς, Αντιδήμαρχος Πολεοδομίας Δήμου Πάρου
17:30 Το πλαίσιο παραγωγής και ελέγχου της δόμησης στην Πάρο
Γιάννης Κουζούμης, Αρχιτέκτων Μηχανικός
17:45 Ο ρόλος του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής Περιφερειακής Ενότητας Νάξου στην παραγωγή του δομημένου περιβάλλοντος
Σπυριδούλα Τζουμακίδου, Πρόεδρος Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής Περιφερειακής Ενότητας Νάξου
18:00 Ο ρόλος των Υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού στην παραγωγή και τον έλεγχο της δόμησης
Απόστολος Παπαδημητρίου, Αρχαιόλογος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων (ΕΦΑΚ)
18:15 Διάλειμμα
18:45 Πολιτικές Βιώσιμης Κινητικότητας για τη θωράκιση και την ανάδειξη της ταυτότητας μικρών τόπων
Θάνος Βλαστός, Καθηγητής Πολεοδομίας και Συγκοινωνιακού Σχεδιασμού στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
19:00 Ήθος, Αρχιτεκτονική και Νησιωτικός Χώρος
Δρ Νικόλας Αναστασόπουλος, Αρχιτέκτων Μηχανικός, Αναπλ. Καθηγητής Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου
19:15 Ο σύνθετος ρόλος του χωρικού σχεδιασμού στο πλαίσιο της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης: Πρακτικές και παραδείγματα
Έφη Σαραντάκου, Επίκουρη Καθηγήτρια Χωροταξίας, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής
19:30 Ερωτήσεις – Τοποθετήσεις
19:45 – 20:45
Στρογγυλή τράπεζα: Δόμηση και βιωσιμότητα
Κυριακή, 14 Απριλίου
Τρίτη ενότητα – Φυσικοί πόροι και πολιτισμός: βιώσιμη διαχείριση και αξιοποίηση
9:00 Ο πρωτογενής τομέας σε ένα Κυκλαδίτικο νησί. Υπάρχει μέλλον για τη γεωργία και την κτηνοτροφία της Πάρου;
Ιωσήφ Μπιζέλης , Ομ. Καθηγητής Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
9:15 H Μελισσοκομία ως στοιχείο της Κυκλαδίτικης ταυτότητας
Νίκος Εμμανουήλ, Ομ. Καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών και Μέλος της Ελληνικής Γεωργικής Ακαδημίας
9:30 Το Αιγαίο Πέλαγος σε κρίση: προβλήματα και πιθανές λύσεις
Μιχάλης Ραγκούσης, Υποψήφιος Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αιγαίου
9:45 Η περίπτωση των Κυθήρων: χτίζοντας ένα νέο μοντέλο τουρισμού για την ενδυνάμωση των τοπικών κοινοτήτων
Ρήγας Ζαφειρίου, Συντονιστής Προγράμματος για τα Αειφόρα Αγροδιατροφικά Συστήματα, MedINA
10:00 Λίθινοι αναβαθμοί (Μικροφράγματα) στα Κύθηρα: από το χθες στο σήμερα
Παύλος Κωροναίος, Πρόεδρος του τοπικού συλλόγου του Καραβά “Πορτοκαλιά” (και εκπρόσωπος της τοπικής κοινότητας) και Χάρης Τζωρτζόπουλος, Γεωπόνος & Βιοκαλλιεργητής
10:30 Πάρος: Πολιτιστική διαχείριση και ανάπτυξη. Τρόποι συναίσθησης και ενσυναίσθησης.
Απόστολος Σπ. Παπαδημητρίου, Αρχαιολόγος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων
11:00 Πολιτιστική κληρονομιά, το Συγκριτικό πλεονέκτημα της Πάρου
Ντόρα Κατσωνοπούλου, Καθηγήτρια Αρχαιολογίας. Δρ. Cornell University, Πρόεδρος Ινστιτούτου Αρχαιολογίας Πάρου & Κυκλάδων
11:30 Ερωτήσεις – Τοποθετήσεις
11:45 Διάλειμμα
12:15 Προκλήσεις και προοπτικές στη διαχείριση των υδάτων και των αστικών λυμάτων στην Πάρο
Νικόλαος Γ. Καραμανές, Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός MSc, Γενικός Διευθυντής ΔΕΥΑ Πάρου
12:45 Σημερινή κατάσταση του υπόγειου νερού στην Πάρο – Προοπτική
Ηλίας Νόκας-Ζωγράφος, Προϊστάμενος Διεύθυνσης Υδάτων Νοτίου Αιγαίου Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου
13:00 Επαναχρησιμοποιήση νερού: Προκλήσεις και ευκαιρίες
Πέτρος Γκίκας, Αναπληρωτής Καθηγητής, Διευθυντής του Εργαστηρίου Σχεδιασμού Περιβαλλοντικών Διεργασιών, Σχολή Χημικών Μηχανικών & Μηχανικών Περιβάλλοντος, Πολυτεχνείο Κρήτης
13:15 Υδάτινοι και υδατικοί πόροι στην Πάρο – οι υγρότοποι του νησιού και οι λίθινοι αναβαθμοί του Καβουροποτάμου
Νίκος Γεωργιάδης, Επικεφαλής Χερσαίου Προγράμματος WWF Ελλάς
13:30 Η πορεία για την εφαρμογή της κυκλικής οικονομίας στο Νότιο Αιγαίο
Δρ. Χρήστος Χ. Γαμβρούδης , Γενικός Διευθυντής Φο.Δ.Σ.Α. Νοτίου Αιγαίου Α.Ε.
13:45 Ερωτήσεις – Τοποθετήσεις
14:00 – 15:00 Στρογγυλή τράπεζα: Βιώσιμη διαχείριση πόρων και σύνδεση με τον τουρισμό
