Πάρος και Αντίπαρος σε σταυροδρόμι: Σώστε την ταυτότητα του νησιού μας από την μη αναστρέψιμη υπερδόμηση

Η υπερδόμηση αναγνωρίζεται ευρύτατα, από το σύνολο των επιστημονικών και περιβαλλοντικών φορέων, ως η βασικότερη απειλή κατά των φυσικών πόρων και της διατήρησης της φυσιογνωμίας του Κυκλαδίτικου τοπίου. Κύρια αιχμή της υπερδόμησης αποτελεί η ανεξέλεγκτη εκτός σχεδίου δόμηση που, σε συντριπτικά ποσοστά, αφορά σε πολυτελείς και περιβαλλοντικά σπάταλες παραθεριστικές κατοικίες.

Η καταστροφή που έχει επέλθει στην ύπαιθρο είναι ήδη τεράστια. Πολύ σύντομα θα βρισκόμαστε στο σημείο χωρίς επιστροφή. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, οφείλουμε να δράσουμε ώστε να αναχαιτίσουμε την υπερδόμηση, έως ότου τεθεί σε εφαρμογή το νέο Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο.

Το παρόν ψήφισμα προτείνει την ηπιότερη δυνατή φόρμουλα ώστε η Πάρος να έχει προοπτική να υπάρχει ως τόπος και αύριο. Ζητούμε την προσωρινή αναστολή έκδοσης νέων οικοδομικών αδειών μέσω της εφαρμογής της νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας που θέτει συγκεκριμένες και αυστηρές προϋποθέσεις στην εκτός σχεδίου δόμηση. Παράλληλα, ζητούμε την εξαίρεση οικοδομικών αδειών για πρώτη κατοικία.
Είναι κατεπείγον και κρίσιμο να κατανοήσουμε ότι η παράταση του "business as usual" δεν αποτελεί πλέον επιλογή. Εφόσον διατηρηθεί ο σημερινός ρυθμός δόμησης, σε ελάχιστα χρόνια, η κατάσταση θα είναι τόσο ανεπανόρθωτα δυσχερής που η εφαρμογή του νέου Τοπικού Σχεδίου δεν θα έχει πλέον καμιά αξία: δεν θα έχει απομείνει τίποτα για να σωθεί.

Αυτό είναι ένα κάλεσμα για δράση που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε.

Συγκεκριμένα ζητάμε:
Α. Να αποφασίσει το Δημοτικό Συμβούλιο ότι η Πολεοδομία της Πάρου, θα εφαρμόζει τη νομολογία του ΣτΕ , που από το 2023 υπενθυμίζει ότι «Η εκτός σχεδίου δόμηση στην Ελλάδα απαγορεύεται από το 1985, με μόνη εξαίρεση τα αγροτεμάχια που έχουν 25 μέτρα πρόσοψη σε νόμιμα υφιστάμενο δρόμο». Στην απόφαση αυτή να τονίζει ότι ως νόμιμα αναγνωρισμένοι δρόμοι δεν μπορούν να νοούνται οι αγροτικοί ή δασικοί δρόμοι και ότι τα (προ του 1923) παλιά μονοπάτια - προστατεύονται από το υπάρχον Γ.Π.Σ.

Β. Να αιτηθεί στο Υπουργείο την αναστολή έκδοσης νέων αδειών σε εκτός σχεδίου περιοχές μέχρι την θεσμοθέτηση του Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου Πάρου. Με εξαίρεση τις οικοδομικές άδειες για πρώτη κατοικία και για κοινωφελή κτίρια.

Γ. Να απαιτήσει την αδρανοποίηση του νόμου για τα υπόσκαφα στην Πάρο. Δεν συνάδουν με την αρχιτεκτονική παράδοση του νησιού και επιφέρουν τεράστια καταστροφή. Επίσης, να κλείσει κάθε παράθυρο για κατασκευή πισινών στο νησί (σήμερα κατασκευάζονται ως “υδάτινα στοιχεία”) και να δώσει κίνητρα για κατασκευή υδατοδεξαμενών για αποθήκευση όμβριων υδάτων.

Δ. Να στελεχωθούν οι αναγκαίες υπηρεσίες του Δήμου, ώστε να πραγματοποιούνται συστηματικοί έλεγχοι σε ότι αφορά την οικοδομική δραστηριότητα στο νησί, όχι μόνο πριν, αλλά και μετά τις αδειοδοτήσεις ανέγερσης και ηλεκτροδότησης.

Ε. Να μην επιτρέπεται κανένα Ιδιωτικό Πολεοδομικό Σχέδιο (τύπου ΕΣΧΑΣΕ, «σύνθετο τουριστικό κατάλυμα» ή άλλο).

Ζητάμε επίσης από όλους τους υπευθύνους για τις Κυκλάδες φορείς, τις αυτοδιοικητικές αρχές και την κοινωνία των πολιτών να στηρίξουν αυτή την απόφαση. Όσα συμβαίνουν στην Πάρο έχουν και θα έχουν συνέπειες και στα υπόλοιπα Κυκλαδονήσια. Αν η Πάρος αντισταθεί στην αλλοίωση της φυσιογνωμίας και της μοναδικής κυκλαδίτικης ταυτότητάς της θα αποτελέσει ένα έξοχο παράδειγμα και για τα υπόλοιπα νησιά. Αν όχι, η ανεξέλεγκτη και ολέθρια δυναμική θα επεκταθεί ταχύτατα και στα υπόλοιπα Κυκλαδονήσια, μικρά και μεγάλα.

Reason

Η Πάρος, μετά από μια εικοσαετία ανεξέλεγκτης μεγέθυνσης, βρίσκεται μπροστά σε ποικίλα αδιέξοδα: Μεγάλες δυσκολίες στη διαχείριση των απορριμμάτων, απειλές στη βιοποικιλότητα αλλά και στην ποιότητα ζωής των κατοίκων, κυκλοφοριακά προβλήματα ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες, έντονη ανησυχία σχετικά με την επάρκεια του νερού αλλά και την ανθεκτικότητα του νησιού μπροστά στους κινδύνους της κλιματικής κρίσης.

Τόσο η κοινωνική συνοχή, όσο και η παραγωγική ζωή του νησιού επιβαρύνεται από όλο και μεγαλύτερες ανισορροπίες. Είναι ήδη αισθητές οι συνέπειες: Υπερκορεσμός το καλοκαίρι που εναλλάσσεται με την ερημιά του χειμώνα, επιβάρυνση της καθημερινότητας των κατοίκων, αλλά και επικράτηση μεγάλων (συνήθως «ξένων») συμφερόντων και των επιλογών τους έναντι των μικρών, οικογενειακών επιχειρήσεων και των αναγκών της παριανής κοινωνίας. Μαζί με τη παριανή γη, τελικά «πουλιέται» και το δικαίωμα των παριανών να έχουν λόγο για τον τόπο τους.
Η ασυγκράτητη οικιστική ανάπτυξη ιδιαίτερα στις εκτός σχεδίου περιοχές απειλεί τη γεωργική γη και καθιστά όλο και πιο δύσκολη τη στήριξη της πρωτογενούς παραγωγής που είναι αναγκαία για την ανθεκτικότητα, την ισορροπία και την διατήρηση της ταυτότητας του νησιού μας, της οποίας αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα. Επίσης, αλλοιώνει μόνιμα και βαθιά το παριανό τοπίο στερώντας από το νησί μας αυτήν ακριβώς την φυσική προίκα που διατηρήθηκε για χιλιετίες και λειτούργησε ως μοχλός για την τουριστική ανάπτυξη.

Αυτό το είδος της «ανάπτυξης» στο νησί μας, πρέπει να σταματήσει. Και πρέπει να σταματήσει άμεσα γιατί με τους υπάρχοντες ρυθμούς σε ελάχιστο πλέον χρόνο το αρχέγονο παριανό τοπίο θα έχει αλλοιωθεί σε τέτοιο βαθμό που κάθε ελπίδα για ορθολογική και βιώσιμη συνέχεια θα έχει χαθεί.

Η Πάρος μπορεί ακόμα να επιλέξει έναν άλλο δρόμο για το μέλλον της. Μπορεί να κατευθυνθεί σε ένα άλλο είδος ανάπτυξης, βασισμένο στο ήπιο τουρισμό, δηλαδή τουρισμό μικρής κλίμακας που διασφαλίζει ότι η κερδοφορία από αυτόν θα κατευθύνεται στις τοπικές κοινωνίες και όχι σε όσους έρχονται στο νησί μόνο για να κερδίσουν και να φύγουν, αδιαφορώντας για τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας. Αλλά για να μπορέσουμε να ελπίσουμε σε αυτή την κατεύθυνση, το πρώτο και κρίσιμο βήμα είναι ο περιορισμός της οικοδομικής δραστηριότητας που επιφέρει μόνιμη και μη αναστρέψιμη αλλοίωση του τόπου μας και καταδικάζει το νησί σε ένα καταστροφικό μονόδρομο.
Το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο της Πάρου, που θεσμοθετήθηκε το 2012 και περιλάμβανε σημαντικές προστατευτικές για τον τόπο διατάξεις, δυστυχώς δεν εφαρμόστηκε ποτέ σε όλες του τις πτυχές και τα πράγματα εξελίχτηκαν εξαιρετικά άσχημα την τελευταία δεκαετία, σπρώχνοντας το νησί στο χείλος του γκρεμού. Το επικείμενο Τοπικό Πολεοδομικό δεν θα το έχουμε πριν περάσουν αρκετά ακόμα χρόνια.
Αλλά εν τω μεταξύ, οικοδομικές άδειες εκδίδονται καθημερινά, ενώ o αριθμός των οικημάτων στο νησί έχει ήδη υπερδιπλασιαστεί την τελευταία τριακονταετία και αν συνυπολογίσουμε τον όγκο των νέων κτιρίων, οι αριθμοί είναι τρομακτικοί: Το 2019 κτίστηκαν στην Πάρο 33.000 τ.μ., το 2023 κτίστηκαν 66.000 τ.μ., και ο ρυθμός έκδοσης οικοδομικών αδειών αυξάνεται συνεχώς (στοιχεία Εργαστηρίου Νησιωτικής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Αιγαίου). Όταν σε τρία ή τέσσερα χρόνια θα έχουμε το νέο Τ.Π.Σ, τα πράγματα για την Πάρο θα έχουν ήδη κριθεί. Θεωρούμε ότι αυτή η κατάσταση πρέπει να σταματήσει, γιατί επιφέρει μη αναστρέψιμη αλλοίωση στο νησί μας, στερώντας για πάντα από την Πάρο ιδιαίτερα και ευαίσθητα χαρακτηριστικά της νησιωτικής της φυσιογνωμίας Και πρέπει να σταματήσει άμεσα.
Ζητάμε από το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Πάρου να προβεί το ταχύτερο σε ενέργειες για τον δραστικό περιορισμό της εκτός σχεδίου δόμησης, με τη λήψη μέτρων για την αναχαίτιση της.

Περαιτέρω ανάγνωση:

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον αντίκτυπο των κατασκευών μεγάλης κλίμακας μπορείτε να ανατρέξετε στους ακόλουθους πόρους:

Βιώσιμη Τουριστική Ανάπτυξη - Πλαίσιο - Υποδομές - Πόροι
Συνήγορος του πολίτη - ειδική έκθεση 2024

ΚΟΙΝΟ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ
Εκτός σχεδίου δόμηση: Η υπονόμευση κάθε έννοιας ολοκληρωμένου πολεοδομικού σχεδιασμού
και κάθε ελπίδας για βιώσιμη ανάπτυξη

Πάρος: Προστασία στα χαρτιά, ασυδοσία στην πράξη - Βιώσιμες Κυκλάδες
Θεωρητικά, το μισό νησί αποτελείται από προστατευόμενες περιοχές. Η πραγματικότητα είναι πολύ πιο γκρίζα.

«Εχουμε γίνει σαν προάστιο της Αττικής»
Η Πάρος είναι για 5η χρονιά πρώτη στις Κυκλάδες σε αριθμό νέων οικοδομικών αδειών. Το νησί έχει πλέον «αστικά» προβλήματα. Μέχρι και οι μελισσοκόμοι «διώκονται», επειδή οι μέλισσες πέφτουν στις πισίνες.
-
Υπογραφές (σε αλφαβητική σειρά)

Σημαντικό: Όταν υπογράφετε το ψήφισμα, ο ταχυδρομικός σας κώδικας ΚΑΙ η πόλη σας πρέπει να είναι υποχρεωτικά στο πεδίο "Ταχυδρομικός κώδικας και πόλη". Για παράδειγμα, 84400 Πάρος.