Προτιμώ να πεθάνω παρά να μείνω στη Συρία

"Παραμονή Χριστουγέννων στο ελληνικό νησί της Πάρου: μια βάρκα προσφύγων ανατράπηκε ανοιχτά της ακτής. 16 άνθρωποι πνίγονται. Πρώτα βοηθάει το χωριό, μετά αυξάνεται η δυσαρέσκεια για την κατάσταση. Μια αναφορά"

Αυτό το άρθρο της Alexandra Senfft πρωτοδημοσιεύτηκε στο Βerliner Ζeitung am Wochenende στις 1/1/2022, και αναδημοσιεύτηκε από την ιστοσελίδα των Φίλων της Πάρου.

Στις 24 Δεκεμβρίου έχει καλοσύνη στο ελληνικό Κυκλαδίτικο νησί της Πάρου, ελαφρώς συννεφιά, χωρίς άνεμο. Στα Χριστουγεννιάτικα διακοσμημένα χωριά, μετά από μια πολυάσχολη τουριστική περίοδο που επεκτάθηκε και το φθινόπωρο, η ανακωχή επιστρέφει τελικά. Τελευταία θελήματα, αφίξεις και αναχωρήσεις στο λιμάνι, παραλαβή συγγενών, εορτασμός των Χριστουγέννων οικογενειακά.  Σχεδόν 14.000 άνθρωποι ζουν στην Πάρο, συμπεριλαμβανομένων πολλών ξένων κατοίκων καθώς και συχνών επισκεπτών, Έλληνες και από αλλού.

Το σκοτάδι δύει νωρίς, οι δρόμοι είναι άδειοι. Γύρω στις 10 μ.μ., ένα έντονο φως είναι ξαφνικά ορατό από τη βόρεια πλευρά του νησιού, στη συνέχεια ένα άλλο, και ένα άλλο. Με παρατεταμένη παρατήρηση, μπορεί να δει κανείς ότι τα φώτα βυθίζονται αργά αλλά σταθερά. Και σύντομα η επόμενη και στη συνέχεια η επόμενη σφαίρα φωτός εμφανίζεται στον ουρανό: είναι, όπως αποδεικνύεται γρήγορα, φωτοβολίδες που έχουν σκοπό να φωτίσουν τη θάλασσα.

13 χιλιόμετρα από τις ακτές της Πάρου με κατεύθυνση τη Σύρο, το κύριο νησί των Κυκλάδων, ένα μηχανοκίνητο καταμαράν ανατράπηκε γύρω στις 6 μ.μ. Πρόκειται για ένα σκάφος μήκους δώδεκα μέτρων, εξοπλισμένο για μικρές αποστάσεις και 20, ίσως το πολύ 30 επιβατών. Ωστόσο, υπήρχαν τουλάχιστον 79 άτομα στο πλοίο που ήθελαν να φτάσουν από την Τουρκία στην Ιταλία, συμπεριλαμβανομένων τουλάχιστον πέντε γυναικών και ενός μικρού παιδιού. Είναι κυρίως Σύριοι, κάποιοι Παλαιστίνιοι και Αφγανοί.

Ψαροκάικα όπως το «Ελένη Κ.» ήταν τα πρώτα που ξεκίνησαν τη διάσωση. Πέντε σκάφη της Ακτοφυλακής και οι δύτες τους, εννέα ιδιωτικά σκάφη, ελικόπτερα και ένα στρατιωτικό αεροπλάνο ακολούθησαν γύρω στις 8 μ.μ. για να ανακτήσουν τους ναυαγούς. Η Ελληνική Ομάδα Διάσωσης (HRT) με τέσσερις άνδρες και μία γυναίκα που επέβαιναν στη σωσίβια λέμβο «Κιάρα», η οποία λειτουργεί υπό γερμανική σημαία, ερευνά επίσης τη θάλασσα για ναυαγούς.  Το «Κιάρα» ήταν ήδη αγκυροβολημένο στο χωριό Νάουσα για αρκετό καιρό, το τοπικό πλήρωμα είχε προφανώς προετοιμαστεί για μια αποστολή από καιρό.

Δύο φωτοβολίδες φωτίζουν πλέον το Αιγαίο Πέλαγος, σχηματίζοντας μακριές λωρίδες φωτός στο νερό σαν αυτοκινητόδρομος. Μερικά από τα θύματα μπορούν να διασωθούν αφού έχουν ήδη επιπλεύσει στην κρύα θάλασσα για τέσσερις ώρες, άλλα ανακτούνται στεγνά από το κύτος του ανεστραμμένου σκάφους. 16 άτομα, ωστόσο, πνίγηκαν, εν μέρει στην κοιλιά του αναποδογυρισμένου σκάφους, του οποίου τα παράθυρα δεν μπορούσαν να ανοίξουν.  Μεταξύ των νεκρών είναι τρεις γυναίκες και ένα βρέφος.

Η «Κιάρα» επιστρέφει στο λιμάνι στις 2 π.μ. και ελλιμενίζεται: το πλήρωμα είναι εξαντλημένο και χρειάζεται επειγόντως ξεκούραση. Η θάλασσα φωτίζεται μέχρι τις 2.30 το πρωί και στη συνέχεια η έρευνα ματαιώνεται μέχρι την επόμενη μέρα. Εν τω μεταξύ, 63 επιζώντες μεταφέρθηκαν στην πρωτεύουσα Παροικιά από το «Ελένη» και τους παρασχέθηκαν επείγουσα ιατρική περίθαλψη, τρόφιμα, ρούχα και κουβέρτες στο λιμάνι. Μια ομάδα εθελοντών από το νησί, που αυθόρμητα συγκροτήθηκαν, διανέμουν τις δωρεές, οι οποίες παραδίδονται τώρα γρήγορα από τον πληθυσμό παρά τη βαθιά νύχτα.

Οι δύο γυναίκες που επέζησαν είναι εντελώς μούσκεμα, αλλά σωματικά είναι καλά. Όπως όλους τους ναυαγούς, είναι εντελώς σοκαρισμένοι. Δύο άλλοι πρέπει να νοσηλευτούν άμεσα στο τοπικό κέντρο υγείας λόγω υποθερμίας, δεν υπάρχει κλινική στην Πάρο.  Όλοι οι διασωθέντες υποβάλλονται σε τεστ για κοροναϊό και είναι αρνητικοί. Τις επόμενες ώρες, τα 63 άτομα θα μεταφερθούν στις στις εγκαταστάσεις της τεχνικής σχολής ΕΠΑΛ, όπου εθελοντές έχουν ετοιμάσει προσωρινά στρατόπεδο για αυτούς. Ο Πατήρ Παπά Στέλιος θα είναι σύντομα επί τόπου, εκπρόσωποι της Ορθόδοξης Εκκλησίας οργανώνουν φαγητό και ποτά.

Πολλοί άνθρωποι πνίγηκαν.

Το ατύχημα στην Πάρο είναι το τρίτο μέσα σε μια εβδομάδα στο Αιγαίο Πέλαγος. Ήδη στις 21Δεκεμβρίου μια βάρκα με πρόσφυγες βυθίστηκε νότια του νησιού της Φολεγάνδρου, ενώ στις 23 του μηνός άλλο σκάφος συνετρίβη στο Πορί, έναν ογκόλιθο βόρεια των Αντικυθήρων. Συνολικά, τουλάχιστον 31 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, πολλοί από τους οποίους εξακολουθούν να αγνοούνται.  Οι λαθρέμποροι, οι οποίοι πλουτίζουν με την εμπορία ανθρώπων στην τύχη των προσφύγων, προτιμούν πρόσφατα την άμεση και πολύ μεγαλύτερη διαδρομή από την Τουρκία προς την Ιταλία, προκειμένου να αποφύγουν τα ανατολικά νησιά του Αιγαίου Πελάγους, τα οποία περιπολούνται έντονα από την ελληνική ακτοφυλακή.

«Τέτοιου είδους τραγωδίες είναι το άμεσο αποτέλεσμα του σκληρού καθεστώτος “pushbacks” που πραγματοποιεί η ελληνική κυβέρνηση για λογαριασμό της ΕΕ», γράφει το Alarm-phone, τηλεφωνική γραμμή επικοινωνίας για πρόσφυγες που βρίσκονται σε κίνδυνο στη θάλασσα.  Η πρωτοβουλία είναι ένα δίκτυο εθελοντών που παρέχουν πληροφορίες στην αναζήτηση αγνοουμένων και εκπαιδεύουν για τους μεγάλους κινδύνους της διέλευσης της Μεσογείου.

“Pushback” σημαίνει επιστροφή των προσφύγων που συλλαμβάνονται στην Ελλάδα το συντομότερο δυνατόν και πάλι χωρίς προστασία στα τουρκικά ύδατα, όπου τελικά συλλαμβάνονται και μεταφέρονται σε καταυλισμούς. Σύμφωνα με το Aegean Boat Report, νορβηγική μη κυβερνητική οργάνωση που παρακολουθεί και ενημερώνει τον κόσμο για τις μετακινήσεις στο Αιγαίο και ενημερώνει μέσω των κοινωνικών δικτύων, φέτος σημειώθηκαν 620 “pushbacks” μόνο στην Ελλάδα, επηρεάζοντας πάνω από 15.533 άνδρες, γυναίκες και παιδιά.

Μέχρι τις 19 Δεκεμβρίου του τρέχοντος έτους, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, 116.000 αιτούντες άσυλο είχαν διασχίσει τη Μεσόγειο για να φτάσουν στην Ευρώπη, εκ των οποίων οι μισοί στην Ιταλία, το ένα τρίτο από αυτούς στην Ισπανία, σχεδόν το 10% στην Ελλάδα και κάποιοι στη Μάλτα και την Κύπρο. Μόνο το 2021, 1.864 άνθρωποι που αναζήτησαν καταφύγιο στην Ευρώπη πνίγηκαν ή θεωρούνται αγνοούμενοι.

Ποιος προκάλεσε το ατύχημα;

Από τότε που το τακτικό επιβατηγό οχηματαγωγό πλοίο «Εξπρές Σαμίνα» βυθίστηκε στα ανοικτά της Πάρου το 2000 και πάνω από εξήντα άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, η τραγωδία του πλοίου την παραμονή των Χριστουγέννων είναι η μεγαλύτερη που έχει δει η Πάρος. Το νησί δεν είναι προετοιμασμένο για μεγάλο αριθμό προσφύγων, δεν υπάρχει υποδομή για την υποδοχή ή τη φροντίδα τους, αν και υπάρχουν δυνατότητες για τη μακροχρόνια διαμονή τους.

Με την ανιδιοτελή βοήθεια πολλών κατοίκων, της κοινότητας και της Ορθόδοξης Εκκλησίας, οι διασωθέντες παρέχονται αρχικά με τις πρώτες βοήθειες και τα απαραίτητα. Το επόμενο πρωί μετά το ατύχημα, διαδίδεται μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ότι οι ναυαγοί δεν χρειάζονται πλέον ρούχα, αλλά χρειάζονται επειγόντως παπούτσια, αν είναι δυνατόν μεγέθους 38.

Η ακτοφυλακή και η αστυνομία ανακρίνουν τους πρόσφυγες. Ο πρωταρχικός τους στόχος, ωστόσο, δεν είναι να καταγράψουν τις ιστορίες των θυμάτων και να ενημερώσουν τις οικογένειές τους ή ακόμη και να τους προσφέρουν νομική βοήθεια: είναι απόλυτα προσηλωμένοι στο να εντοπίσουν τους βοηθούς των διακινητών, δηλαδή να ανακαλύψουν ποιοι οδηγούσαν το καταμαράν και άρα, να λογοδοτήσουν για το ατύχημα με νομικούς όρους – ακόμη και αν οι ίδιοι είναι κάποιοι από τους πρόσφυγες.

Οι πρόσφυγες έπρεπε να παραδώσουν τα κινητά τους τηλέφωνα κατά την άφιξή τους, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα τα είχαν χάσει στο ναυάγιο. Θέλουν να τους πιέσουν να αποκαλύψουν τους υπεύθυνους και συμπεριφέρονται μαζί τους σαν εγκληματίες- δεν επιτρέπεται να έχουν καμία επαφή με τον έξω κόσμο. Παραμένει ασαφές εάν τα ταξιδιωτικά τους έγγραφα τους αφαιρέθηκαν επίσης, αν ξεκίνησαν το ταξίδι χωρίς αυτά ή αν τα έχασαν στο ατύχημα.

Οι εθελοντές ξαφνικά βρίσκονται ακούσια σε θέση να διεξάγουν ποινικές συνεντεύξεις. Μαθαίνουν ότι οι περισσότεροι από τους διασωθέντες είναι μεταξύ 20 και 30 ετών, προέρχονται κυρίως από αγροτικές περιοχές της Συρίας και είναι αρκετά μορφωμένοι. Ένας από αυτούς εργαζόταν στη Βηρυτό για την καθημερινή εφημερίδα Al-Nahar. Ένας Παλαιστίνιος κατάγεται από τη Λωρίδα της Γάζας και ορισμένοι Αφγανοί βρίσκονται επίσης στο καταφύγιο έκτακτης ανάγκης. “Είναι άνθρωποι σαν εσένα και εμένα”, ανέφερε πηγή με την οποία μίλησε η Berliner Zeitung το Σαββατοκύριακο.

Η ομάδα των περίπου 80 ατόμων συναντήθηκε σύμφωνα με το πρόγραμμα στην Κωνσταντινούπολη. Κάθε άτομο κατέθεσε 7.000 με 8.000ευρώ σε ένα είδος ταξιδιωτικού γραφείου. Τους δόθηκε ένας κωδικός, ανέφεραν κάποιοι ερωτηθέντες, τον οποίο θα πρέπει να ενεργοποιήσουν στο σημείο άφιξης για να πραγματοποιήσουν την πληρωμή. Μερικοί από τους ταξιδιώτες έχουν πουλήσει τα σπίτια τους στη Συρία για να αντέξουν οικονομικά τη διέλευση.

Δεν υπήρχε επιστροφή.

Στην Κωνσταντινούπολη, οι άνθρωποι εφοδιάστηκαν με τρόφιμα και στη συνέχεια οδηγήθηκαν με φορτηγά κοντά στη Σμύρνη, πιθανώς στο Τσεσμέ. Εκεί χρειάστηκε να υπομείνουν άλλες δύο νύχτες, καθώς η τουρκική αστυνομία ταξίδευε στην περιοχή. Τελικά, μεταφέρθηκαν από μασκοφόρους και οπλισμένους άνδρες στο πλοίο που επρόκειτο να τους μεταφέρει στην Ιταλία.

Ένας από τους συνεπιβάτες χρησιμοποιήθηκε από τους λαθρέμπορους ως πηδαλιούχος, επειδή η συνήθης πρακτική είναι ότι αυτοί οι εντελώς ανειδίκευτοι και άπειροι “καπετάνιοι” πρέπει στη συνέχεια να πληρώνουν λιγότερα για τη διέλευση τους, έτσι οι διακινητές δεν εντοπίζονται. Γνωρίζουν οι πηδαλιούχοι ότι φέρουν ευθύνη σε περίπτωση ατυχήματος, ακόμη και για το θάνατο ανθρώπων; Το πλοίο, σύμφωνα με μια γυναίκα, ήταν πολύ μικρότερο από αυτό που είχαν υποσχεθεί, αλλά κανείς δεν τόλμησε να αποφασίσει ενάντια σε αυτό το ταξίδι, καθώς οι λαθρέμποροι δεν τους άφησαν άλλη επιλογή σε αυτό το σημείο.  Και πιθανώς επίσης επειδή διακυβεύονταν ήδη πάρα πολλές από τις αποταμιεύσεις τους- έτσι, δεν υπήρχε γυρισμός.

Η διέλευση ξεκίνησε στις 24 Δεκεμβρίου, γύρω στις 8 π.μ. 80 άτομα – ορισμένες πηγές αναφέρουν 88 άτομα – στριμωγμένα στο ταξί. Περίπου 165 χιλιόμετρα πιο πέρα, λίγο πριν την Πάρο, γύρω στις 6 μ.μ., πρώτα μια μηχανή χάλασε, και μετά το δεύτερο. Ο πηδαλιούχος μπήκε στο μηχανοστάσιο και μετά διείσδυσε νερό. Μερικοί από τους επιβάτες κατέφυγαν στην  οροφή του σκάφους, τελικά ξέσπασε πανικός και το πλοίο ανατράπηκε.

Εγκλήματα στο Αιγαίο

Όταν οι διασωθέντες βρίσκονται στην Πάρο, δεν ξέρουν καν το όνομα του νησιού. Είναι (ψυχολογικά) τραυματισμένοι, εντελώς εξαντλημένοι και πολύ πεινασμένοι και διψασμένοι.  Έχασαν τα πάντα, τα λεφτά τους, τα υπάρχοντά τους.  «Προτιμώ να πεθάνω παρά να μείνω στη Συρία», λέει, σύμφωνα από μία από τις πηγές μας, ένας από τους πρόσφυγες. Ένας άλλος δηλώνει ότι έχει βιώσει περισσότερη ανθρωπιά και καλή μεταχείριση μέσα σε τέσσερις ώρες από ό, τι στα προηγούμενα 30 χρόνια της ζωής του: «Χθες τελείωσε η παλιά μου ζωή, από σήμερα η νέα μου έχει αρχίσει».

Κανείς δεν επιτρέπεται να μιλήσει στους πρόσφυγες πια. Ούτε και οι δημοσιογράφοι.

Οι ερωτηθέντες αναφέρουν ότι δεν αισθάνονται πλέον ασφαλείς και αγνοημένοι στις χώρες καταγωγής τους και ότι οι συνθήκες διαβίωσής τους είχαν γίνει αφόρητες. Οι περισσότεροι από αυτούς θέλουν να πάνε στη Γερμανία, όπου κάποιοι έχουν ήδη συγγενείς, αλλά δεν θέλουν πραγματικά να μείνουν στην Ελλάδα. Ωστόσο, κατακλύζονται από τη βοήθεια του ελληνικού πληθυσμού. Το κυριότερο είναι η ασφάλεια.

Την Κυριακή, ωστόσο, η διάθεση αλλάζει, πιθανώς μετά την άφιξη της αστυνομίας από την ηπειρωτική χώρα. Οι πρόσφυγες όχι μόνο φυλάσσονται στο χώρο της τεχνικής σχολής, αλλά τώρα κανείς δεν επιτρέπεται να τους μιλήσει. Η Berliner Zeitung am Wochenende επίσης δεν λαμβάνει άδεια για συνεντεύξεις.

Αξιωματούχος της Ακτοφυλακής αποκαλεί τους ανθρώπους “κρατούμενους” ύποπτους για λαθρεμπόριο ανθρώπων και δολοφονία 16 ανθρώπων. Σύμφωνα με το Alarmphone, αυτή είναι μια από τις τακτικές προσπάθειες των ελληνικών αρχών να ποινικοποιήσουν τους επιβάτες: «Αυτή είναι μια άλλη πρακτική για να κρύψουμε τα πραγματικά εγκλήματα στο Αιγαίο – τα “pushbacks”, τις βίαιες και θανατηφόρες συνέπειες των ευρωπαϊκών συνοριακών καθεστώτων στο νερό και στην ξηρά», αναφέρει η ιστοσελίδα της πρωτοβουλίας.

Στο γραφείο της ακτοφυλακής στην κεντρική πόλη του νησιού, τα θύματα του ατυχήματος ανακρίνονται περαιτέρω. Ακόμα και τώρα, απαγορεύεται οποιαδήποτε επαφή μαζί τους. Φαίνονται αναστατωμένοι, υπάρχει φόβος στα μάτια τους. Δεν έχουν λάβει ακόμα τα τηλέφωνά τους την Κυριακή, κάτι που είναι παράνομο, σύμφωνα με δικηγόρο του νόμου περί ασύλου στην Αθήνα. Ως εκ τούτου, δεν μπορούν να ζητήσουν νομική συνδρομή. Το επίκεντρο είναι η ποινική δίωξη, τα ανθρώπινα δικαιώματά τους, με εξαίρεση τις βασικές ανάγκες, δεν διαδραματίζουν επί του παρόντος κανένα ρόλο. Όταν ρωτήθηκαν αν τους είχαν εξηγήσει τα δικαιώματά τους για άσυλο και τους δόθηκε η ευκαιρία να υποβάλουν αίτηση, η ακτοφυλακή και οι παρόντες αστυνομικοί δήλωσαν ομόφωνα ότι θα μπορούσαν να υποβάλουν μια τέτοια αίτηση ασύλου μόνο μετά την ολοκλήρωση της έρευνας, μέχρι τότε η ποινική έρευνα θα είχε προτεραιότητα.

Στην Πάρο, μετά από όλη αυτή τη βοήθεια, υπάρχει πλέον και αντίσταση. Ορισμένοι πολιτικοί στο νησί τονίζουν ότι έδειξε για άλλη μια φορά πόσο απαράδεκτες είναι οι συμφωνία του Δουβλίνου και αυτή μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας. Πρέπει επιτέλους να δημιουργηθούν ασφαλείς δρόμοι προς την Ευρώπη για τους πρόσφυγες. Ειδικά ο θυμός κατά της Γερμανίας είναι μεγάλος για πολλούς, πολλοί Έλληνες αισθάνονται ως θύματα μιας λανθασμένης πολιτικής της ΕΕ.

Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι κάτοικοι αναφέρουν ότι οι πρόσφυγες πρέπει τώρα επειγόντως να απομακρυνθούν από το νησί, μερικές φορές ένας κατάφωρα ρατσιστικός τόνος έχει απήχηση.  Ο πρώην δήμαρχος Κώστας Αργουζής ανάρτησε στο Facebook δήλωση ότι είχε ακουστεί από ασφαλείς πηγές ότι ο Έλληνας υπουργός Μετανάστευσης Νότης Μηταράκης σκεφτόταν να δημιουργήσει κέντρο μετανάστευσης και στην Πάρο. Ως εκ τούτου, είναι πλέον απαραίτητο να γίνει κινητοποίηση ώστε οι μετανάστες να μεταφερθούν το συντομότερο δυνατόν σε οργανωμένες δομές εκτός Κυκλάδων. Δεν θέλετε να ζήσετε ξανά κάτι σαν παραμονή Χριστουγέννων στην Πάρο.

Εν τω μεταξύ, ο νυν δήμαρχος Μάρκος Κωβαίος έχει αναλάβει δράση και έχει καταφέρει να κάνει την Αθήνα να στείλει λεωφορεία της αστυνομίας. Τη Δευτέρα 27 Δεκεμβρίου, δύο ημέρες μετά τη διάσωσή τους, οι πρόσφυγες μεταφέρονται στον Πειραιά με το επιβατηγό οχηματαγωγό πλοίο «Blue Star». Ο δήμαρχος δεν είναι διαθέσιμος για συνέντευξη, οι γραπτές ερωτήσεις σχετικά με τη νομιμότητα των ενεργειών των αρχών ή το πού βρίσκονται οι πρόσφυγες μετά την άφιξή τους στην ηπειρωτική χώρα παραμένουν αναπάντητες. Κανείς δεν μπορεί ή δεν θέλει να απαντήσει πού έχουν πάει οι άνθρωποι. Ειδικοί σε θέματα μετανάστευσης υποπτεύονται ότι οι εγκλωβισμένοι της Πάρου κοντά στην Αθήνα κρατούνται στη φυλακή της Αμυγδαλέζας για μετανάστες χωρίς έγγραφα.

Τρεις από τους ναυαγούς εξακολουθούν να κρατούνται στην Πάρο: κατηγορούνται για τη δολοφονία 16 ανθρώπων, σύμφωνα με την Καθημερινή της 27 Δεκεμβρίου. Σύμφωνα με τοπικό πολιτικό της αντιπολίτευσης στην εφημερίδα μας, σύντομα θα οδηγηθούν στην ηπειρωτική χώρα και στο δικαστήριο. Ο Τύπος έχει ήδη αναγνωρίσει τους ενόχους μόνο μέσω των πρωτοσέλιδων του. Ωστόσο, εκείνοι που είναι πραγματικά υπεύθυνοι συνήθως παραμένουν απρόκλητοι.

Την Τρίτη, υπάλληλοι του Λιμενικού Σώματος και του τοπικού ναυπηγείου της Νάουσας έβγαλαν το ναυάγιο από το νερό. Περιείχε σωσίβια, ρούχα, συσκευασμένα καρβέλια ψωμιού και μπουκαλιών νερού, καθώς και μερικά σακίδια των εγκλωβισμένων με τα προσωπικά τους αντικείμενα. Είναι τεκμήρια της τραγωδίας τους.

Όσοι αναζήτησαν βοήθεια, εξαφανίστηκαν τόσο γρήγορα όσο εμφανίστηκαν, σαν ένας άνεμος που ταρακουνά τα νησιά μέχρι να λάμψει ξανά ο ήλιος και η θάλασσα να είναι λεία. Η μοίρα αυτών των ανθρώπων είναι ακόμα άγνωστη και δύσκολα μπορεί να εντοπιστεί, ειδικά αφού τα ονόματά τους είναι γνωστά μόνο στις αρχές. Αυτό που απέμεινε από αυτά είναι σαν ένα αρνητικό, ένα αποτύπωμα στον ιστό του νησιού. Οι ίδιοι οι άνθρωποι εξαφανίστηκαν καθώς ήρθαν – σχεδόν σαν φαντάσματα σε ένα πλοίο φάντασμα. Αυτή είναι η καθημερινή ζωή στη Μεσόγειο σε περιόδους μετανάστευσης.

Στην Πάρο, οι άνθρωποι ανακουφίζονται που έχουν διαχειριστεί καλά την κρίση και έχουν εξαλείψει το πρόβλημα. Οι κάτοικοι μπορούν τώρα να γιορτάσουν την παραμονή της Πρωτοχρονιάς ξέγνοιαστα και σύντομα θα προετοιμαστούν για την επόμενη τουριστική περίοδο.