Εξπρές Σάμινα: 23 χρόνια από το ναυάγιο που στοίχειωσε την Πάρο

Σήμερα  Τρίτη, 26 Σεπτεμβρίου, συμπληρώνονται 23 χρόνια από το τραγικό ναυάγιο του «Εξπρές Σαμίνα», στις Πόρτες της Πάρου.

Ήταν 26 Σεπτεμβρίου  του 2000. Το εξπρές Σάμινα, γεμάτο με 472 επιβάτες και 61 άτομα πλήρωμα, εκτελούσε το δρομολόγιο Πειραιάς – Πάρος – Νάξος – Ικαρία – Σάμος – Πάτμος - Λειψούς.

Το μοιραίο βράδυ

Λίγο πριν τις 11 η ώρα, με έκτακτα δελτία τα κανάλια ανέφεραν ότι το εν λόγω πλοίο είχε προσκρούσει σε βραχονησίδα ανοιχτά της Πάρου και είχε πάρει κλήση. Στο νησί επικράτησε πανικός και τα τηλέφωνα πήραν φωτιά. Οι πληροφορίες, δυστυχώς, έλεγαν ότι το πλοίο είχε ήδη βυθιστεί. Κανείς όμως δεν περίμενε ότι πρόκειται για το δεύτερο πιο θανατηφόρο ναυάγιο που έγινε ποτέ στην Ελλάδα.

Όλοι οι κάτοικοι με όσα πλωτά μέσα είχαν στη διάθεσή τους, είχαν σπεύσει σε βοήθεια. Όσοι δεν είχαν στη κατοχή τους βάρκα, είχαν κατέβει με κουβέρτες και φάρμακα στο κέντρο υγείας, ενώ άλλοι είχαν μεταβεί με σκοινιά στις παραλίες Παρασπόρος και Σουβλιάς με σκοπό να σώσουν όσους περισσότερους ανθρώπους μπορούσαν.

Δυστυχώς, οι έντονοι άνεμοι, παρέσυραν τους ανθρώπους μακριά από τις δύο παραλίες, με κατεύθυνση την περιοχή της Κορακιάς.

Όπως είχε πει και ο Παριανός Παναγιώτης Μαμάκος: «Όταν έφτασα στις Κορακιές ένιωσα φρίκη. Άκουγα γύρω στα 30 με 40 άτομα να ζητούν βοήθεια. Τα τεράστια κύματα έσκαγαν στα βράχια και σηκώνονταν σε ύψος 10 μέτρων. Παρέσυραν τους ανθρώπους και τους πετούσαν με δύναμη πάνω στις ξέρες. Σε μισή ώρα ο τόπος είχε γεμίσει με πτώματα. Είδα το καράβι την στιγμή που μπατάρισε. Κατάλαβα ότι θα υπάρξει τεράστιο πρόβλημα. Υπολόγισα ότι ο καιρός θα έβγαζε τους ναυαγούς σ’εκείνο το σημείο. Είναι από τα χειρότερα του νησιού. Στο βάθος ενός γκρεμού 10 μέτρων υπάρχουν κοφτερά βράχια στα οποία δεν μπορείς ούτε με παπούτσια να περπατήσεις. Μαζί μου είχα μόνο έναν φακό. Υπήρχε απόλυτο σκοτάδι".

Το Ναυάγιο

Όλα έγιναν το πολύ μέσα σε 20 με 25 λεπτά. Το Σάμινα προσκρούει στις Πόρτες και προκαλείται ρήγμα στα δεξιά ύφαλά του, μήκους περίπου τριών μέτρων. Η ηλεκτροδότηση σταματά, οι εφεδρικές γεννήτριες τίθενται εκτός λειτουργείας, και το πλοίο λόγω των ισχυρών ανέμων (8 μποφόρ) που έπνεαν στην περιοχή, βυθίζεται τελικά στο μέσο της απόστασης μεταξύ των νησίδων Πόρτες και Αγίου Σπυρίδωνα, σε βάθος περίπου 80 μέτρων.

Τα αίτια του ναυαγίου

Ο λόγος της απίστευτα γρήγορης βύθισης του πλοίου, έχει να κάνει σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες (Απ. Παπανικολάου, καθηγητής ΕΜΠ, Ι. Βεντούρας, πλοίαρχος Α” τάξεως, Γ. Δημητριάδης, αντιπλοίαρχος Π.Ν., Θ. Λουκάκης, καθηγητής ΕΜΠ και Εμ. Μανιός, ναυπηγός) κυρίως στο γεγονός ότι δεν έκλεισαν οι υδατογενείς πόρτες ασφαλείας που συγκρατούν το πλοίο.

Παρ΄όλα αυτά έγιναν και άλλα ανθρώπινα λάθη που συνετέλεσαν σε αυτή τη μεγάλη τραγωδία. Πιο συγκεκριμένα, οι χειρισμοί του πληρώματος φυλακής γέφυρας  λίγα λεπτά πριν τη πρόσκρουση ήταν ανεπαρκείς, οι αξιωματικοί του μηχανοστασίου μετά την πρόσκρουση δεν ειδοποίησαν έγκαιρα τον πλοίαρχο και τον υποπλοίαρχο για την ύπαρξη ρήγματος, δεν τέθηκε σε λειτουργία η σειρήνα έκτακτης ανάγκης για εγκατάλειψη του πλοίου, πολλά σωσίβια δεν ήταν εφοδιασμένα με λαμπτήρες σήμανσης και δεν διέθεταν σφυρίχτρες κ.α.

Το βασικότερο όμως λάθος ήταν ότι παρά τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες, το πλοίο έπλεε με χρήση αυτόματου πιλότου (autopilot). Αυτό είχε ως αποτέλεσμα εξ αιτίας του καιρού, το Σάμινα να βγει εκτός πορείας και να χτυπήσει στις ξέρες.

Ο τελικός απολογισμός

Το τι ακολούθησε δεν μπορεί να περιγραφεί με λόγια. Στην θάλασσα υπήρχαν εκατοντάδες άνθρωποι. Άλλοι προσπαθούσαν να παραμείνουν στην επιφάνεια του νερού, άλλοι πνίγηκαν, ενώ άλλοι πέθαναν όταν προσέκρουσαν στα βράχια. Η θάλασσα ξέβραζε πτώματα και προσωπικά αντικείμενα για μήνες, ενώ μερικοί σωροί δεν βρέθηκαν ποτέ.

Ο τελικός απολογισμός ήταν 81 νεκροί εκ των οποίων οι 4 ήταν άτομα του πληρώματος.

Ο θάνατος του Λιμενάρχη Πάρου

Το ίδιο βράδυ έφυγε από ανακοπή καρδιάς και ο λιμενάρχης Πάρου Δημήτριος Μάλαμας που δεν μπόρεσε να διαχειριστεί το άγχος και την πίεση των στιγμών. Ο λιμενάρχης (που προτομή του κοσμεί την πλατεία του Αγίου Νικολάου στο λιμάνι της παροικιάς) φέρεται να έπαθε την ανακοπή τη στιγμή που αντίκρισε το χάος κατά τη διάρκεια της επιχείρησης διάσωσης. Πρέπει να τονιστεί ότι ο Λιμενάρχης ήταν ο πρώτος λιμενικός που έφτασε στη περιοχή του ναυαγίου και προσπαθούσε να περισώσει όποιον μπορούσε.

Η καταγγελία του μηχανικού του Σάμινα

Μία άγνωστη πτυχή της υπόθεσης είναι ότι ύστερα από καταγγελίες του ΑΒ' Μηχανικού, Αναστάσιου Σορόκα, πραγματοποιήθηκαν στο πλοίο δύο έκτακτες επιθεωρήσεις, μία στις 21 Σεπτεμβρίου του 2000 και άλλη μια στις 26 του ίδιου μήνα, λίγες ώρες δηλαδή πριν το πλοίο βυθιστεί.

Ο Αναστάσιος Σορόκας, μάλιστα, είχε υποβάλει την παραίτησή του από τις 19 Σεπτεμβρίου, καταγγέλλοντας την άσχημη κατάσταση μηχανών, την παλαιότητα, την έλλειψη συντήρησης των τεσσάρων ηλεκτρομηχανών, την προβληματική λειτουργία των συστημάτων καθέλκυσης των λέμβων, την ανεπαρκή συντήρηση της εφεδρικής ηλεκτρογεννήτριας ανάγκης, την προβληματική λειτουργία χειριστηρίων που μπλόκαραν μεταξύ μηχανής και γέφυρας  και την ανεπάρκεια των υδατοστεγών θυρών. Παρόλα αυτά το πλοίο έλαβε προσωρινό πιστοποιητικό ασφάλειας και ξεκίνησε για το (όπως αποδείχτηκε) τελευταίο του ταξίδι.

Η καταγγελία του δύτη

Επιπροσθέτως ο δύτης Νικόλαος Λαμπράκος, είχε καταγγείλει κατά τις πρώτες του καταδύσεις τον Οκτώβριο του 2000 ότι γίνονταν προσπάθειες αλλοίωσης των στοιχείων του ναυαγίου. Συγκεκριμένα είχε αναφέρει πως κατά την πρώτη του κατάδυση στο πλοίο, το ραντάρ ήταν ακέραιο και μετά το βρήκε σπασμένο, ενώ από τη γέφυρα κάποια όργανα της κονσόλας είχαν αφαιρεθεί, κάποια συρτάρια είχαν ψαχτεί, αλλά και ότι κατά τις πρώτες μέρες του ναυαγίου βρέθηκαν ηλεκτρόδια οξυγονοκοπής στο βυθό. Τελικά ύστερα από πιέσεις του συνήγορου υπεράσπισης Πέτρου Μαντούβαλου, ο συγκεκριμένος δύτης εξαιρέθηκε από την ανάκριση, καθώς εκρεμούσαν εις βάρος του ποινικές δικογραφίες σε βαθμό κακουργήματος, από τις οποίες αθωώθηκε με απαλλακτικό βούλευμα.

Οι υπόνοιες για πλοίαρχο και αντιπλοίαρχο

Σύμφωνα με όσα κατατέθηκαν ενώπιον του τριμελούς εφετείου κακουργημάτων Πειραιά ο πλοίαρχος του πλοίου Βασίλης Γιαννακής, εγκατέλειψε πρώτος το πλοίο επιβιβαζόμενος σε σωστική λέμβο. Επίσης επιβάτες κατέθεσαν ότι ο υποπλοίαρχος Αναστάσιος Ψυχογιός ενώ ήταν στη γέφυρα του πλοίου είχε δώσει το πηδάλιο σε υφιστάμενό του, και ο ίδιος παρακολουθούσε τον αγώνα Παναθηναϊκός-Γιουβέντους. Κανένα από τα δύο περιστατικά δεν αποδείχτηκε.

Η αυτοθυσία του Βασίλη Ραχούτη

Κανείς δεν μπορεί να ξεχάσει τον 19χρονο ήρωα Βασίλη Ραχούτη που πνίγηκε παλεύοντας με τα κύματα προσπαθώντας να σώσει συνανθρώπους του που κινδύνευαν. Προς τιμή του στην Φθιώτιδα υπάρχει η προτομή του, ώστε να μην ξεχαστεί ποτέ η θυσία του.

Η αυτοκτονία του Παντελή Σφηνιά

Ο 55χρόνος εφοπλιστής-αντιπρόεδρος-διευθύνων σύμβουλος του ομίλου (Minoan Flying Dolphins και Hellas Ferries) και πρόεδρος[23] της Ένωσης Εφοπλιστών Ακτοπλοΐας (ΕΕΑ), Παντελής Σφηνιάς, μη αντέχοντας το βάρος της τραγωδίας και της πίεσης που του ασκήθηκε έδωσε τέλος στη ζωή του το πρωί της 29ης Νοεμβρίου του 2000 πέφτοντας από τον έκτο όροφο του κτιρίου της εταιρείας στην Ακτή Κονδύλη στον Πειραιά. Σύμφωνα με τις τοξικολογικές εξετάσεις που υπέγραψε ο Ιατροδικαστής Πειραιά Νικόλαος Καλόγριας, ο Π. Σφηνιάς ήταν σε κατάσταση βαριάς μέθης ενώ είχε κάνει και χρήση αντικαταθλιπτικού φαρμάκου πριν την αυτοκτονία.

Οι διαξιφισμοί μετά το ναυάγιο

Στην υπόθεση ενεπλάκη και η Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία με έγγραφό της στις αρμόδιες ελληνικές Αρχές ζήτησε διευκρινίσεις για τα αίτια του ναυαγίου, αλλά και για την τήρηση των κοινοτικών κανόνων ασφαλείας των θαλάσσιων μεταφορών. Επίσης, ζήτησε να παραδοθεί στην Κομισιόν ο φάκελος της ναυτικής τραγωδίας και να υπάρξουν σαφείς εγγυήσεις για το αξιόπλοο όλων των πλοίων της ακτοπλοΐας. Στην απάντησή του, το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας επισήμανε ότι το πλοίο πληρούσε όλους τους όρους και τις προϋποθέσεις που θέτουν οι οδηγίες της Ε.Ε., αλλά και οι διεθνείς συνθήκες.

Άμεσα ήταν και τα αντανακλαστικά της αντιπολίτευσης, που ζήτησε να αποδοθούν ευθύνες για τα αίτια και τις συνθήκες του ναυαγίου, ενώ απέδωσαν τεράστιες ευθύνες στην κυβέρνηση και το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας για την καθυστέρηση στη διάσωση των ναυαγών.

Στις 2 Νοεμβρίου η Βουλή με 146 ψήφους κατά, 121 υπέρ κι ένα παρών από τον ανεξάρτητο βουλευτή Βασίλη Κεδίκογλου απέρριψε την πρόταση της Νέας Δημοκρατίας για σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής σχετικά με την ασφάλεια της ακτοπλοΐας. Κατά της πρότασης τάχθηκαν το ΠΑΣΟΚ και ο Συνασπισμός, ενώ την υπερψήφισαν η ΝΔ και το ΚΚΕ.

Οι ποινές

Ο πλοίαρχος Βασίλης Γιαννακής καταδικάσθηκε σε κάθειρξη 11 χρόνων 11 μηνών και 25 ημερών για:

• Διατάραξη ασφάλειας της υδάτινης συγκοινωνίας με ενδεχόμενο δόλο από την οποία επήλθε θάνατος ανθρώπων (κακούργημα)

• Ναυάγιο από αμέλεια

• ανθρωποκτονία από αμέλεια κατά συρροή

• σωματικές βλάβες από αμέλεια κατά συρροή

• μη αυτοπρόσωπη διεύθυνση πλοίου από πλοίαρχο σε πλου με δυσχερή σημεία.

Πρωτόδικα είχε καταδικαστεί σε ποινή φυλάκισης 16 χρόνων, ενός μήνα και 15 ημερών.

Ο υποπλοίαρχος Αναστάσιος Ψυχογιός καταδικάσθηκε σε κάθειρξη 12 χρόνων, 9 μηνών και 25 ημερών για:

• διατάραξη ασφάλειας της υδάτινης συγκοινωνίας με ενδεχόμενο δόλο από την οποία επήλθε θάνατος ανθρώπων (κακούργημα)

• ναυάγιο από αμέλεια

• ανθρωποκτονία από αμέλεια κατά συρροή

• σωματικές βλάβες από αμέλεια και κατά συρροή.

Πρωτόδικα είχε καταδικαστεί σε κάθειρξη 19 χρόνων, ενός μήνα και 15 ημερών. Και οι δύο αμέσως μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας οδηγήθηκαν στη φυλακή για τη συνέχιση της εκτέλεσης της ποινής τους.

Ο ύπαρχος Γιώργος Τριαντάφυλλος καταδικάσθηκε σε ποινή φυλάκισης 5 ετών και 28 ημερών για:

• διατάραξη ασφάλειας της υδάτινης συγκοινωνίας από αμέλεια

• ανθρωποκτονία από αμέλεια κατά συρροή

• πρόκληση σωματικών βλαβών από αμέλεια κατά συρροή

• έκθεση με ενδεχόμενο δόλο κατά συρροή

• εγκατάλειψη πλοίου χωρίς τη συναίνεση πλοιάρχου

Πρωτόδικα είχε καταδικαστεί σε φυλάκιση οκτώ χρόνων, εννέα μηνών και 28 ημερών. Η ποινή του είναι εξαγοράσιμη.

Ο Α΄ μηχανικός Γεράσιμος Σκιαδαρέσης καταδικάσθηκε σε ποινή φυλάκισης 7 ετών, πέντε μηνών και 28 ημερών για:

• πρόκληση ναυαγίου από αμέλεια

• ανθρωποκτονία από αμέλεια κατά συρροή

• πρόκληση σωματικών βλαβών από αμέλεια κατά συρροή

• έκθεση με ενδεχόμενο δόλο κατά συρροή

Πρωτόδικα είχε καταδικαστεί σε φυλάκιση 8 χρόνων, 6 μηνών και 28 ημερών. Η ποινή του είναι εξαγοράσιμη.

Ο ασυρματιστής Δημήτρης Τσούμας καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης 10 μηνών με τριετή αναστολή για:

• Εγκατάλειψη πλοίου χωρίς συναίνεση πλοιάρχου. Πρωτόδικα είχε καταδικαστεί σε φυλάκιση 15 μηνών με τριετή αναστολή.

Ο διευθύνων σύμβουλος και ο πρόεδρος της τότε της πλοιοκτήτριας εταιρείας Νικόλαος Βικάτος και Κωνσταντίνος Κληρονόμος καταδικάσθηκαν σε ποινή φυλάκισης 2 ετών, 6 μηνών και 2 ημερών για έκθεση κατά συρροή με ενδεχόμενο δόλο Η ποινή τους είναι εξαγοράσιμη ενώ πρωτόδικα είχαν καταδικαστεί σε φυλάκιση 4 χρόνων, τριών μηνών και τριών ημερών.

Το δικαστικό θρίλερ στον Άρειο Πάγο

Η Ολομέλεια του ανώτατου δικαστηρίου, έκανε δεκτή την εισήγηση του αντεισαγγελέα Αθ. Κονταξή και έκρινε ότι πρέπει να μειωθεί η ποινή του πλοιάρχου Βασ. Γιαννακή.

Πιο συγκεκριμένα, το δευτεροβάθμιο εφετείο κακουργημάτων, τον είχε κρίνει ένοχο για τα εγκλήματα της ανθρωποκτονίας από αμέλεια, της σωματικής βλάβης από αμέλεια και της διατάραξης της ασφάλειας της υδάτινης συγκοινωνίας, αλλά όπως έκρινε ο Άρειος Πάγος, το δικαστήριο έκανε λανθασμένη εφαρμογή του νόμου. Και αυτό γιατί τα δύο πρώτα εγκλήματα (πλημμελήματα) απορροφώνται από το τρίτο. Έτσι η ποινή του πλοιάρχου έπεσε στα 5 χρόνια και 6 μήνες, ενώ ο ίδιος είχε ήδη αποφυλακιστεί.

Το νησί θα τιμήσει τη μνήμη των 81 συνανθρώπων μας που έχασαν τη ζωή τους στο ναυάγιο.
Στον Ιερό Ναό Παναγίας Εκατονταπυλιανής στην Παροικία σήμερα Τρίτη 26 Σεπτεμβρίου θα τελεστεί μνημόσυνο και κατόπιν στις 11:30 π.μ. τρισάγιο για την ανάπαυση των ψυχών των θυμάτων του ναυαγίου.